Strategie neutralności klimatycznej i cele klimatyczne UE

Strategie neutralności klimatycznej i cele klimatyczne UE

Strategie neutralności klimatycznej i cele klimatyczne UE i jej państw członkowskich które zobowiązały się w Unijnym prawie o klimacie do uczynienia z UE pierwszego kontynentu neutralnego dla klimatu do 2050 r. W prawie o klimacie ustanowiono pierwszy cel pośredni polegający na ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. i zobowiązano Komisję do zaproponowania kolejnego celu pośredniego na 2040 r.

Spis treści:

  1. Po co nam cel klimatyczny na 2040 r.?
  2. Strategie neutralności klimatycznej i korzyści gospodarcze w osiągnięcia celu na 2040 r.
  3. Jakie inwestycje są potrzebne do osiągnięcia celu na 2040 r.?

Po co nam cel klimatyczny na 2040r.?

Prawo o klimacie zobowiązuje również Komisję do opublikowania prognozowanego budżetu UE dotyczącego emisji gazów cieplarnianych na lata 2030–2050. Który nie będzie zagrażał zobowiązaniom UE wynikającym z porozumienia paryskiego. Wniosek dotyczący celu na 2040 r. należy przedstawić w ciągu 6 miesięcy od pierwszego globalnego przeglądu porozumienia paryskiego, który odbyło się w grudniu 2023 r. Stąd publikacja komunikatu KE, który rozpoczyna proces przygotowania celu na 2040 r. oraz rozpoczyna szeroko zakrojoną debatę polityczną i dialog z zainteresowanymi stronami i obywatelami.

Komisja opublikowała również szczegółową ocenę skutków dotyczącą możliwych sposobów osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Która będzie stanowić podstawę tej debaty oraz przyszłych decyzji legislacyjnych i politycznych. Na podstawie oceny skutków i opinii europejskiego naukowego komitetu doradczego ds. zmiany klimatu (ESABCC)

Komisja zaleca redukcję emisji gazów cieplarnianych netto o 90 proc. do 2040 r.

Za wniosek ustawodawczy dotyczący przedstawienia celu klimatycznego na 2040 r. będzie odpowiedzialna następna Komisja, po wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz debatach i dialogu, które odbędą się w nadchodzących miesiącach.

Określenie tych celów w odpowiednim czasie umożliwi UE wdrożenie niezbędnych strategii politycznych i inwestycji zapewniających, by transformacja w kierunku neutralności klimatycznej szła w parze z silną i stabilną gospodarką, konkurencyjnym przemysłem i miejscami pracy dostosowanymi do przyszłych wyzwań w Europie. Ze zrównoważoną i przystępną cenowo energią, żywnością i materiałami. Krótko mówiąc, by w Europie była to gospodarka bardziej odporna na przyszłe kryzysy i wstrząsy cenowe oraz silne, zrównoważone i dostatnie społeczeństwo.

Na szczeblu międzynarodowym UE jest zobowiązana do przedłożenia do 2025 r. nowego, ustalonego na szczeblu krajowym wkładu w ramach porozumienia paryskiego. Uzgodniony cel klimatyczny na 2040 r. stanie się podstawą tego nowego zobowiązania międzynarodowego. Należy ustalić go na odpowiednim poziomie, aby zachęcić innych partnerów międzynarodowych do sprawiedliwego udziału i skierować świat na drogę przestrzegającą limitu zmiany temperatury wynoszącego 1,5 °C określonego w porozumieniu paryskim, aby uniknąć najgorszych skutków i kosztów zmiany klimatu. Wyzwanie jest ogromne, ponieważ w 2023 r. świat doświadczył rekordowo wysokich temperatur, które już zbliżyły się do tego progu.

Strategie neutralności klimatycznej i korzyści gospodarcze w osiągnięcia celu na 2040 r.

Ustanowienie w odpowiednim czasie celu na 2040 r. zapewni niezbędne informacje, przewidywalność i pewność, że obywatele, przedsiębiorstwa i organy publiczne muszą podjąć właściwe decyzje inwestycyjne i polityczne oraz przygotować się na gospodarkę jutra. Są to również decyzje w sprawie polityki publicznej i finansów publicznych obejmujące znaczną liczbę inwestycji na dużą skalę przewidzianych w celu dekarbonizacji systemu energetycznego i wytwarzania energii elektrycznej, decyzje dotyczące przemysłu i transportu oraz systemów ogrzewania i chłodzenia bardziej energooszczędnych budynków.

Określenie celu na 2040 r. zapobiegnie marnotrawstwu ograniczonych zasobów, na przykład poprzez wysłanie wyraźnych sygnałów, że inwestycje w technologie wysokoemisyjne nie są zgodne z drogą, jaką UE pójdzie w nadchodzących dziesięcioleciach. Zamiast tego wysłany zostanie jasny sygnał dla przemysłu i przedsiębiorstw na temat przyszłych możliwości w sektorach czystych technologii, w tym w przemyśle wytwórczym, oraz dla osób fizycznych na temat tego, gdzie pojawią się przyszłe możliwości zatrudnienia i jakie umiejętności będą potrzebne. Zaawansowane planowanie zminimalizuje ryzyko uzależnienia od szkodliwych inwestycji i tworzenia aktywów osieroconych.

Wraz z postępami w przechodzeniu większej liczby państw na czystą energię, światowy popyt na technologie bezemisyjne i niskoemisyjne oraz zrównoważone produkty i usługi będzie szybko rósł, w związku z czym konkurencja w rozwijaniu tych technologii będzie intensywna.

Sam tylko rynek produkcji czystych technologii potroi się do 650 mld dolarów USA do 2030 r. UE musi odgrywać wiodącą rolę w tym wyścigu, wykorzystując nasze najważniejsze atuty, a jednocześnie usprawniając inne czynniki, które mają wpływ na decyzje przedsiębiorstw o inwestowaniu i utrzymaniu obecności produkcyjnej w Europie.

Mocne strony UE polegają m.in. na jej stabilności, przewidywalnej polityce i długiej historii wprowadzania na rynki innowacyjnych rozwiązań przemysłowych wysokiej jakości. 

Działając teraz i ustanawiając odpowiednie ramy i warunki sprzyjające dekarbonizacji przemysłu zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu, UE wzmocni swoją wiodącą pozycję i konkurencyjność w obszarze czystych technologii oraz zbuduje nowe technologie w przyszłości. Szczególna uwaga zostanie poświęcona MŚP, które mogą potrzebować dodatkowego wsparcia, aby dostosować swoje procesy produkcyjne do wdrożenia ram Zielonego Ładu.

Inwestycje w czystą energię przyczynią się również do ograniczenia zużycia importowanych paliw kopalnych, zwiększając naszą gospodarczą i polityczną odporność, a także uodparniając UE od wstrząsów cenowych paliw kopalnych i wyzwań związanych z bezpieczeństwem dostaw. Osiągnięcie zalecanego celu w 2040 r. i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. umożliwiłoby UE obniżenie kosztów przywozu paliw kopalnych o około 2,8 bln euro w latach 2031–2050 w porównaniu ze średnim przywozem do UE w latach 2011–2020. 

Kryzys klimatyczny zagraża przyrodzie, zasobom wodnym, rolnictwu, produkcji żywności i innym podstawowym usługom, które opierają się na zdrowych ekosystemach.

Zwiększa ryzyko dla wyjątkowej różnorodności biologicznej Europy i zagraża zdolności sektorów rolnictwa i leśnictwa do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i surowców na potrzeby zrównoważonej biogospodarki o obiegu zamkniętym. Ograniczając emisje gazów cieplarnianych i zwiększając pochłanianie dwutlenku węgla, UE może powstrzymać najgorsze dla środowiska i różnorodności biologicznej skutki kryzysu klimatycznego, co ma zasadnicze znaczenie dla łagodzenia zmiany klimatu i odporności na nią, oraz sprawi, że ekosystemy staną się zdrowsze. 

Utrzymanie świata, zgodnie z porozumieniem paryskim, na drodze do przestrzegania limitu zmiany temperatury wynoszącego 1,5 °C jest konieczne, aby zachować klimat, który jest przyjazny dla zamożnych i dobrze prosperujących społeczeństw, nie tylko w UE, ale również na całym świecie. Łączny dodatkowy koszt PKB, związany z przekraczającym ten limit temperatury globalnym ociepleniem, szacuje się na około 2,4 bln euro w latach 2031–2050 w porównaniu z kosztami ponoszonymi przy podążaniu ścieżką zgodną z celem 1,5 °C określonym w porozumieniu paryskim. Bezczynność doprowadziłaby do większych i rosnących kosztów dla naszej gospodarki. Koszty kryzysu klimatycznego i jego wpływ na ludzi są już widoczne i nasilają się, dotykając wszystkich aspektów życia, społeczeństwa i gospodarki.  Oszacowanie kosztów przyszłych ekstremalnych zdarzeń pogodowych jest niezwykle trudne i wiąże się z dużą niepewnością, ale według ostrożnych szacunków PKB UE może być o około 7 proc. niższy do końca stulecia w przypadku braku zdecydowanych działań łagodzących. 

Jakie inwestycje są potrzebne do osiągnięcia celu na 2040 r.?

Transformacja w kierunku neutralności klimatycznej wymaga kompleksowego programu inwestycyjnego w nadchodzących dziesięcioleciach, aby zapewnić znaczną poprawę jakości życia i zapewnić przyszłą konkurencyjność gospodarczą Europy. UE będzie musiała zmobilizować odpowiednią kombinację inwestycji sektora prywatnego i publicznego, aby uczynić naszą gospodarkę zarówno zrównoważoną, jak i konkurencyjną, oraz zapewnić, by Unia pozostała atrakcyjnym miejscem docelowym dla inwestycji w badania naukowe, innowacje, wdrażanie nowych technologii, rozwiązań o obiegu zamkniętym i infrastrukturę. W szczególności UE będzie musiała inwestować w produkcję czystej energii oraz w dekarbonizację procesów przemysłowych, ogrzewania i chłodzenia w budynkach i we wszystkich rodzajach transportu. Ponadto potrzebne będą znaczne inwestycje w celu poprawy efektywności energetycznej gospodarki UE, w szczególności budynków.

Wszystkie warianty przeanalizowane w ocenie skutków wymagają podobnego poziomu inwestycji w latach 2031–2050, aby osiągnąć neutralność klimatyczną.

Wszystkie te środki wiążą się również z przekierowaniem zasobów, które w przeciwnym razie należałoby również zainwestować w technologie charakteryzujące się większą intensywnością emisji dwutlenku węgla, aby zaspokoić potrzeby energetyczne gospodarki.

Dodatkowe 1,5 proc. PKB w porównaniu z dekadą 2011–2020 powinno być corocznie inwestowane w transformację, co oznacza odejście od mniej zrównoważonych zastosowań, takich jak dopłaty do paliw kopalnych. Warunkiem wstępnym osiągnięcia tego celu będzie silna mobilizacja sektora prywatnego. Sektor prywatny zrealizuje większość tych inwestycji, jeżeli ramy polityczne będą zachęcać do inwestycji niskoemisyjnych i zniechęcać do inwestycji wysokoemisyjnych, pod warunkiem że dla tych inwestycji istnieje silne uzasadnienie biznesowe.

W ocenie skutków przeprowadzonej przez Komisję na poparcie komunikatu oszacowano, że średnie roczne inwestycje w system energetyczny, z wyłączeniem transportu, będą musiały wzrosnąć do około 660 mld euro rocznie w latach 2031–2050. Stanowi to wzrost w porównaniu z niskim poziomem inwestycji w system energetyczny w latach 2011–2020, który wzrósł z 1,7 proc. PKB w latach 2011–2020 do 3,2 proc. w latach 2031–2050. W sektorze transportu oczekuje się, że roczne inwestycje wzrosną do około 870 mld euro, ale udział w PKB pozostanie zasadniczo na stałym poziomie wynoszącym około 4,2 proc.

Dekarbonizacja systemu energetycznego UE wymaga intensyfikacji wysiłków na rzecz zastąpienia paliw kopalnych odnawialnymi i niskoemisyjnymi źródłami energii

Osiągnięcia znacznych oszczędności energii i wdrożenia innowacyjnych procesów w przemyśle. Istniejące aktywa kapitałowe (np. elektrownie oparte na paliwach kopalnych, systemy ciepłownicze i chłodnicze lub procesy przemysłowe) zostaną zastąpione aktywami odnawialnymi, niskoemisyjnymi lub opartymi na energii elektrycznej, których intensywność kapitału jest większa niż aktywa oparte na paliwach kopalnych.

Po stronie popytu dekarbonizacja procesów przemysłowych i poprawa efektywności energetycznej będą wymagały znacznych inwestycji, zwłaszcza w energochłonnych gałęziach przemysłu. Przejście na energię elektryczną jako główny nośnik energii oraz produkcja bardziej zrównoważonych paliw alternatywnych do zasilania sektora transportu również będą wymagać znacznych inwestycji w nadchodzących dziesięcioleciach.

Inwestycje doprowadzą do powstania nowych możliwości biznesowych, ale będą również wymagały odpowiednich warunków do przyciągnięcia niezbędnych środków finansowych na dużą skalę. W związku z tym konieczne będzie pełne uruchomienie budżetu UE w tym procesie, a dochody z ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych powinny stanowić ważne źródło środków finansowych na działania w dziedzinie klimatu. Należy stworzyć warunki ułatwiające ten poziom inwestycji, przy zapewnieniu skutecznej koordynacji i jak najlepszego wykorzystania publicznych zasobów finansowych w celu przyciągnięcia inwestycji prywatnych i uniknięcia decyzji inwestycyjnych niezgodnych z transformacją. Aby zmobilizować inwestycje prywatne, UE potrzebuje znaczących zachęt politycznych i finansowych, aby nadal rozwijać swoje ramy zrównoważonego finansowania, pogłębić unię rynków kapitałowych UE, wzmocnić swoją zdolność do ułatwiania realizacji projektów i budowania argumentów przemawiających za nowymi modelami biznesowymi w kluczowych sektorach w okresie przejściowym.


Sektor publiczny powinien wdrażać wsparcie i inwestycje bezpośrednie w sposób strategiczny. Również poprzez koncentrację na wstępie istniejących zasobów i ich maksymalizację w połączeniu z finansowaniem na dużą skalę, a także poprzez udostępnianie go w najszybszy i jak najprostszy sposób oraz ułatwianie synergii między różnymi instrumentami. Fundusz innowacyjny unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji zapewni strategiczne narzędzie wspierania i zwiększania skali innowacyjnych technologii oraz stanie się kluczowym instrumentem wdrażania planu przemysłowego Zielonego Ładu. 

Źródła wykorzystane w publikacji:
https://climate.ec.europa.eu/

mgr inż. Adam Linert

mgr inż. Adam Linert

Wykładowca z ponad 15-letnim doświadczeniem w organizacji i prowadzeniu szkoleń, doradztwie, oraz świadczeniu usług prawnych, autor posiada bogatą historię skutecznego wspierania podmiotów gospodarczych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Search
Wybierz kategorię
Najnowsze artykuły